Prestatie-indicatoren zijn cijfers die een inzicht geven in de energieprestatie van een bedrijf per activiteit en de impact ervan op de klimaatsverandering. Het bepalen en het monitoren van de prestatie-indicatoren spelen samen een belangrijke rol in de CO2 -reductiestrategie van de vervoermaatschappij, aangezien ze de mogelijkheid bieden om iedere vermindering van de broeikasemissies te monitoren die verband houdt met de diensten van de vervoermaatschappij. Prestatie-indicatoren vullen de CO2 -footprint aan, zodat de verzamelde gegevens kunnen worden gebruikt om de huidige en toekomstige prestatie te monitoren.
Het benchmarken van bestaande en gepubliceerde indicatoren voor vervoersdiensten of gelijkaardige activiteiten1 heeft aangetoond dat de meeste indicatoren betrekking hadden op een globale emissie-inventaris of emissieratio’s (meestal uitgedrukt in reiziger.kilometer). Men kon ook besluiten dat er voor deze factoren geen standaardmethodologie voor vervoermaatschappijen voorhanden was.
Methodes
Van zodra er een lijst van de beschikbare gegevens is opgesteld en de nauwkeurigheid ervan is nagekeken, kunnen de relevante indicatoren worden geselecteerd. Een openbaarvervoermaatschappij kan kiezen voor een globale indicator voor het hele bedrijf of voor een indicator per functie. Wat de tractie-energieprestaties betreft is het raadzaam om een indicatiecijfer per functie te kiezen. Deze indicatoren bieden een antwoord op zowel interne als externe vraagstukken.
- De vervoermaatschappij zelf kan aan de hand van deze cijfers de CO2- en energieprestaties meten ten aanzien van de doelstellingen en de CO2-reductieplannen
- Stakeholders kunnen aan de hand van deze gegevens de CO2-prestatie van verschillende modi met elkaar vergelijken en ze toetsen aan de economische prestatie, zodat ze beter geïnformeerde keuzes kunnen maken bij toekomstige investeringen
- Voor reizigers kunnen ze worden gebruikt om een verandering in hun gedrag teweeg te brengen en om mensen ertoe aan te zetten duurzamere vervoermodi te gebruiken.
Indicatoren worden gekoppeld aan de bedrijfscontext en houden rekening met een ruime waaier van gebieden:
- Technische veranderingen aan de installaties (rollend materieel, verwarmingssystemen, enz.)
- Veranderingen in het vervoersaanbod (capaciteitsactualisering, snelheidsaanpassingen, aanleg van nieuwe lijnen, enz.)
- Variatie in het aantal reizigers (economische crisis, bevolkingsgroei, modale verschuiving, enz.)
- Onderhoudsvoorwaarden (nieuw rollend materieel vereist minder onderhoud)
- Energiebroncombinatie (andere elektriciteitsleverancier, nieuwe elektriciteitscentrales)
- Weersomstandigheden (harde winter, warme zomer, enz.)
Aangezien de indicatoren regelmatig geactualiseerd moeten worden, is het belangrijk om betrouwbare gegevens te kiezen die gemakkelijk kunnen worden verzameld.
Aanpak T2K t.a.v. het bepalen van indicatoren
Op basis van beschikbare gegevens en onderlinge ervaringen bepaalden de T2K-partners acht indicatoren: zes voor energie en twee voor CO2. Deze indicatoren hebben betrekking op alle activiteiten van vervoermaatschappijen en houden ook rekening met de verschillende soorten energiebronnen.
Indicatoren
- Tractie-energieverbruik per reiziger.kilometer (kWh/reiziger.km)
- Tractie-energieverbruik per plaats.kilometer (kWh/plaats.km)
- Energieverbruik in stations per m2 (kWh/m2)
- Energieverbruik in werkplaatsen en magazijnen per m2 (kWh/m2)
- Energieverbruik in kantoorgebouwen per m (kWh/m2)
- Aandeel hernieuwbare energie (%)
- Emissies in CO2-equivalent als gevolg van tractie-energieverbruik per reiziger.kilometer (gCO2e/reiziger.km)
- CO2-equivalente emissies te wijten aan tractieenergieverbruik per plaats.kilometer (gCO2e /plaats.km).
Tab. 4 – Prestatie-indicatoren van de T2K-partners in termen van CO2-equivalente emissies te wijten aan tractie-energieverbruik per reizigerskilometer (gebaseerd op lokale en Europese emissiefactoren)
| Lokale emissiefactoren | Eenheid | moBiel | RATP | RET | STIB | TfGM | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CO2-equivalente emissies te wijten aan tractie-energieverbruik per reiziger.kilometer | gCO2e/reiziger.km | Waarden per modus |
Regionale tram | 4.22 | 2.13 | |||
| Metro | 3.91 | 22.00 | ||||||
| Tram | 22.7 | 3.38 | 2.89 | 27.00 | 41.6 | |||
| Bus | 50.2 | 108.64 | 187.72 | 114.00 | - | |||
| Veerdienst | 2843.49 |
| Europese emissiefactoren | Unit | moBiel | RATP | RET | STIB | TfGM | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CO2-equivalente emissies te wijten aan tractie-energieverbruik per reiziger.kilometer | gCO2e/reiziger.km | Waarden per modus |
Regionale tram | 33.45 | 59.64 | |||
| Metro | 31.01 | 52.20 | ||||||
| Tram | 46.4 | 26.82 | 80.92 | 64.07 | 34.62 | |||
| Bus | 54.7 | 109.67 | 191.61 | 124.08 | - | |||
| Veerdienst | 2902.45 |
De lezer dient er rekening mee te houden dat de prestatie-indicatoren van de partners haast niet met elkaar kunnen worden vergeleken, omdat de context van de verschillende vervoermaatschappijen verschilt. Verschillende factoren kunnen een impact hebben op de resultaten: de ouderdom van de vloot, het gebruik van speciale rijvakken voor het openbaar vervoer, voorrangssystemen voor het openbaar vervoer, de vlakheid van het grondgebied enz.
1 In het T2K-project werden 21 vervoermaatschappijen of filialen geïdentificeerd als referentiebedrijven.14 van de 21 bedrijven stelden enkele milieu-indicatoren voor klimaatsverandering voor.
